وَرفِ‌چال یا برف‌چال

آغاز بهار و بویژه فرا رسیدن اردیبهشت اهالی روستای اَسک‌ِوَش بخش لاریجان در مازندران را به تکاپو و تلاش بیشتر همراه با نوزایی طبیعت زیبا و کوهستانی منطقه دعوت می‌کند. فصل بهار در نواحی مختلف مازندران شاهد برپایی جشن‌ها و آیین‌های کهن، ریشه‌دار و زیبایی نظیر؛ مادرمه، تیر ماه، سیزده‌شو، ورف‌چال یا زن‌شاهی، ورینا، مجمع‌گردانی، پیر علم و نخل‌گردانی است.
آیین مردمی و سنتی وَرفِ‌چال یا برف‌چال دیرینگی بسیاری دارد. برخی عمر این آیین بومی را حدود ۶۰۰ سال می‌دانند. برف‌چال همه ساله در یکی از روزهای جمعه نیمه دوم اردیبهشت ماه در روستای اَسک‌ِوَش، برگزار می‌شود.
اهالی روستا و ساکنان پیرامون آن، در این روز گرد هم می‌آیند و در دامنه کوه دماوند قطعات کوچک و بزرگ برف زمستان گذشته را جدا کرده و دست به دست می‌کنند و پس از طی کردن مسیری به طول تقریبی هزار متر، آنها را درون گودالی می‌ریزند.

اهالی روستای اَسک‌ِوَش بخش لاریجان بر اساس یک باور قدیمی معتقدند در طول ماه‌های گرم سال، قطعات برف و یخ بتدریج ذوب خواهند شد و آب این گودال در فصل گرما به استفاده رهگذران و حیوانات آن نواحی خواهد رسید.
پس از اینکه گودالی که عمقی معادل ده متر دارد، از برف و یخ پر شد، اهالی بدور آن جمع می‌شوند، سفره بزرگی می‌گسترانند و این روز را جشن گرفته و به صرف غذاهای سنتی می‌پردازند. اهالی روستا و اقوام آنها همگی در پخت نان‌های محلی، شیرینی‌های سنتی، تهیه ناهار روز ورف‌چال مشارکت دارند و همیشه روزهای قبل آئین وَرفِ‌چال یا برف‌چال روزهای شلوغ و پرترددی در جاده هراز و راه‌های منتهی به روستای اَسک‌ِوَش است.

کار جابجایی قطعات برف و پرکردن گودال مختص مردان است و هیچ زنی اجازه ورود به منطقه ورف‌چال در روز برپایی جشن را ندارد. نکته جالب این است که زنان روستا بیکار نمی‌نشینند و در این روز برای خود حکومت زنانه در روستا برپا می‌نمایند و به مدت یک روز بر روستا فرمانروایی می‌کنند. این رسم در گویش محلی زن‌شاهی نامیده می‌شود. این حکومت یک‌روزه حتی دارای حاکم نیز هست. زنان روستا از بین خود یک نفر را انتخاب می‌کنند تا عهده‌دار سرپرستی امور شود.
آیین کهن و سنتی یک‌روزه وَرفِ‌چال یا برف‌چال با صرف نهار به پایان می‌رسد و اهالی، خاطره شیرین آن را تا بهار سال آینده با خود همراه می‌برند.

برپایی منظم و مستمر آیین‌های کهن و سنت‌های بومی همواره یکی از شیوه‌های زنده نگه‌داشتن فرهنگ و تمدن هر جامعه‌ای است. بنابراین مساعی برای حفظ و نگهداری آن به شکلی کاملا مردمی، وظیفه همه ماست. بد نیست بدانیم که همه ساله گردشگران بسیاری از سراسر جهان برای دیدن مراسم سنتی و آیین‌های بومی به کشورهای گوناگون سفر می‌کنند و برپایی این آیین‌ها علاوه بر شناساندن هویت فرهنگی مناطق به مردم جهان، سود سرشار برای ساکنان آنها و صنعت گردشگری کشورشان به ارمغان می‌آورد.