نخستین نشست نقد و بررسی تاریخ جامع ایران

نخستین نشست نقد و بررسی تاریخ جامع ایران که به پنج جلد نخست این مجموعه ارزشمند تاریخی ایران یعنی تاریخ ایران پیش از اسلام اختصاص دارد، روز پنجم اردیبهشت ماه ۱۳۹۵ به تلاش انجمن علمی دانشجویان تاریخ دانشگاه تهران برگزار شد. آقایان دکتر روزبه زرین‌کوب، دکتر سیروس نصرالله زاده، دکتر علی علی بابایی و دکتر محمود جعفری دهقی در تالار زنده‌یاد استاد دکتر ابراهیم باستانی پاریزی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران حضور یافتند و ضمن بررسی نظرات و نقدهایی که پس از یکسال از انتشار  این مجموعه مطرح است، به پرسش‌های دانشجویان و حاضران نیز پاسخ دادند.

دکتر محمود جعفری دهقی که همراه با دکتر حسن رضایی باغ‌بیدی، سرویراستاران تاریخ جامع ایران است، یکی از نقاط ضعف این مجموعه را کمبود نگاه تاریخی به زندگی مردم ایران دانست. وی معتقد است روند تاریخ نگاری در ایران همواره متوجه شاهان و سلاطین بوده و به ندرت توجهی به تاریخ مردم ایران شده است. از این روی پژوهش گرانقدر استاد دکتر عبدالحسین زرین‌کوب که به نام تاریخ مردم ایران شناخته می‌شود، بسیار قابل تقدیر و ارزشمند است. اگرچه مورخ توانایی درک و استنباط از شواهد حتی جزیی را برای نگارش تاریخ دارد، ولی فقر و کمبود مدارک و شواهد مستند تاریخی درباره زندگی آحاد مردم ایران در دوره باستان قابل کتمان نیست. بنابراین امید می‌رود در آینده، به تاریخ مردم ایران در مجلدات تاریخ جامع ایران نیز توجه شود.

در خصوص وجود نگاه فلسفی به تاریخ در این مجموعه، دکتر جعفری دهقی به وجود فلسفه و تفکرات عمیق فلسفی در دوران تاریخ ایران باستان اشاره نمود. اذعان مورخین و نویسندگان یونانی به برخی نکات فلسفی دارای ریشه‌های ایرانی در دوران باستان که به اندیشه‌های فلسفی یونان راه یافته، نشان از رونق فلسفه و مباحث فلسفی در جامعه ایرانی دارد. بطور مثال اشاره افلاطون به برخی اندیشه‌های فلسفی که از زردشت اقتباس نموده، اگرچه احتمالا مرتبط با زردشت پیامبر نمی‌شود و گاهی به متفکرین ایران باستان زردشت گفته می‌شد، حاکی از وجود حلقه‌های فلسفی در ایران باستان بوده‌است. همچنین در دوره فرمانروایی ساسانیان نیز حلقه‌های بزرگ فلسفی با اشتیاق و پشتیبانی شاهان ساسانی چون خسرو یکم یا خسرو انوشیروان تشکیل می‌شده‌است. از سوی دیگر روایت تاریخی پناهنده شدن شماری از فلاسفه به دربار ساسانی و اقامت حدود دوساله آنها در ایران نیز وجود دارد. در واقع دولت ساسانی از ظرفیت فکری این اندیشمندان و فلاسفه بهره می‌برد و پایه‌های علمی کشور را مستحکم می‌نمود. از این روی بخش‌هایی از مجموعه مزبور به تاریخ فلسفه و فلاسفه ایرانی اختصاص یافته‌است. دکتر جعفری دهقی همچنین یکی دیگر از تنگناهای روند گردآوری و انتشار مجموعه کتاب‌های تاریخ جامع ایران را کمبود زمان کافی و مشکلات مالی ذکر نمود.

گفتنی است جلسات نقد و بررسی تاریخ جامع ایران طی هفته‌های آتی نیز ادامه خواهد داشت و مجلدات دیگر این مجموعه ارزشمند با حضور نویسندگان آن و استادان دانشگاه در حوزه‌های مختلف تاریخ ایران مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

چنانچه علاقمند به دنبال کردن مطالب مرتبط هستید، لطفا اطلاعات تکمیلی را در سایت ساسانیان مشاهده کنید.