بشقاب‌های نقره ساسانی در موزه ارمیتاژ

بشقاب‌های نقره منقش به تصاویر مختلف، یکی از آثار برجای مانده از دوران ساسانیان هستند. این ظروف اهمیت بسیاری هم از منظر تاریخی و هم از لحاظ هنری دارند. بشقاب نقره برجای مانده از روزگار فرمانروایی ساسانیان مزین به نقش عقابی که زنی را در چنگال‌های خود نگه‌داشته است، درحالیکه زن با دست راست خود به عقاب غذا می‌دهد. در پایین تصویر این بشقاب نقره ساسانی دو نفر با تیر و کمان و تبر نیز بچشم می‌خورد. همچنین پیرامون نقوش اصلی، تصویر دو درخت نقش بسته است. این بشقاب نقره به قطر ۲۲ سانتیمتر است و هم‌اکنون به همراه صدها اثر بی‌بدیل تاریخی دیگر از دوران ایران باستان در موزه ارمیتاژ روسیه نگهداری می‌شود.

گفتنی است که؛ موزه ارمیتاژ یکی از بزرگترین موزه‌های جهان از لحاظ داشتن آثار یگانه تاریخی به‌شمار می‌رود.
موزه ارمیتاژ در واقع با استفاده از بنای کاخ زمستانی تزارها در کنار ساحل رود نوا ساخته شده است. این موزه علاوه بر دارا بودن اشیاء گرانبهای تاریخی، یکی از مهم‌ترین مراکز پژوهشهای تاریخی و هنری جهان نیز بشمار می‌آید.

می‌دانیم که نقوش برجای مانده از هر دوره تاریخی، یکی از مهم‌ترین مدارک و مستندات برای درک شرایط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جامعه در این روزگار است. براین اساس پژوهشگران قادر خواهند بود رخدادهای تاریخی را با مستندات مختلف اعم از متون برجای مانده، نقش‌برجسته‌ها، سنگ‌نوشته‌ها و … مقایسه و تحلیل منطقی و مستدل نمایند.

(نقش برجسته پیروزی شاپور یکم بر والرین امپراتور روم در نقش رجب فارس)
در دهه‌های نخستین روزگار فرمانروایی ساسانیان، ثبت رخدادهای مهم سیاسی به صورت نقوش برجسته بر روی سنگ‌ها بسیار متداول بود. از این روی نقوش بسیاری از پادشاهان نخستین ساسانی چون؛ اردشیر بابکان، شاپوریکم، نرسه، بهرام‌یکم، بهرام دوم و … در نقاط مختلف مرزهای شاهنشاهی ساسانی که امروزه داخل و حتی خارج از مرزهای سیاسی ایران است، باقی مانده است. نکته مهم اینکه بتدریج و از نیمه دوم فرمانروایی شاهان ساسانی، نقوش برجسته بر روی تخته سنگها اهمیت خود را از دست دادند و جای خود را به ظروف منقش به تصاویر مختلف و بدیع از رخدادهای دربار ساسانی دادند. بشقاب‌های نقره با روکش طلا و نیز پارچ‌های نقره‌ای از این جمله هستند.

بیشترین بشقاب‌های نقره ساسانی که اغلب نقره‌اند و نقوش و تصاویر آن از طلاست در جنوب روسیه کشف شده و اکنون در موزه ارمیتاژ لنینگراد نگهداری می‌شوند. در سال ۱۳۱۳ خورشیدی و به هنگام جشن هزاره فردوسی دولت شوروی، ۱۵ قطعه از ظروف نقره ساسانی را به دولت ایران بازگرداند که هم‌اکنون در موزه ملی ایران یا همان موزه ایران باستان موجود است. روی این قابهای نقره که قسمتی از آنها نقوش آن از طلاست، صـورت سـلاطین و نـقوشی حیواناتی چون؛ قـوچ، گـورخر، آهـو، گراز، شیر، شتر، عقاب و … در حال شکار شدن دیده می‌شود.

همچنین گلدان‌های متنوع و متعدد دسته‌دار، کاسه‌ها، پیه‌سوزها و جام‌هایی نیز در این موزه و دیگر موزه‌های تاریخ باستان نگهداری می‌شود.
برخی ظروف ساسانی که در موزه ارمیتاژ نگهداری می‌شوند، عبارتند از؛
ابریق نقره ای مطلا مربوط به ایران قرن ششم میلادی ، به ارتفاع ۳۳ سانتی متر .
ابریق نقره ای مطلا مربوط به ایران قرن ششم میلادی ، به ارتفاع ۵/۱۴ سنتی متر .
بشقاب نقره ای مطلا مربوط به ایران قرن هفتم میلادی ، به قطر ۲۳ سانتی متر با نقش ببر ماده و گل و بوته های اطراف آن .
بشقاب نقره ای مطلا مربوط به ایران قرن ششم ـ هشتم میلادی ، به قطر ۲۲ سانتی متر .
بشقاب نقره ای مطلا مربوط به ایران قرن ششم ـ هشتم میلادی ، به قطر ۲۸ سانتی متر .
بشقاب نقره ای مطلا مربوط به ایران قرن هفتم میلادی ، به قطر ۲۸ سانتی متر .
بشقاب نقره ای مطلا مربوط به ایران قرن پنجم میلادی ، به قطر ۲۵ سانتی متر .
جام نقره ای مطلا مربوط به ایران قرن ششم و هفتم میلادی ، به طول ۲۸ سانتی متر .
بشقاب نقره ای مطلا مربوط به ایران قرن چهارم میلادی ، به قطر ۲۲ سانتی متر .
بشقاب نقره ای مطلا مربوط به ایران قرن هفتم میلادی ، به قطر ۲۰ سانتی متر .
بشقاب نقره ای مطلا مربوط به ایران قرن هفتم میلادی ، به قطر ۲۲ سانتی متر .
بشقاب نقره ای مطلا مربوط به ایران قرن چهارم میلادی ، به قطر ۲۳ سانتی متر .
بشقاب نقره ای مطلا مربوط به ایران قرن چهارم میلادی ، به قطر ۲۸ سانتی متر .
بشقاب نقره ای مطلا مربوط به ایران قرن هفتم میلادی ، به قطر ۲۶ سانتی متر .
بشقاب نقره ای مطلا مربوط به ایران قرن هفتم میلادی ، به قطر ۲۲ سانتی متر .
بشقاب نقره ای مطلا مربوط به ایران قرن هفتم و هشتم میلادی ، به قطر ۵/۲۰ سانتی متر .

(نمای زیبایی از موزه ارمیتاژ در لنینگراد روسیه)