پل بند قیصر دزفول

گفته می‌شود پل دزفول به دستور شاپور یکم در سال ۲۶۰ میلادی و با استفاده از مهندسان، سربازان و سرداران رومی به اسارت گرفته شده، احداث گردیده است. از این روی این پل را پل رومی نیز می‌نامند. همچنین برای نگهداری و حفاظت از آن قلعه‌ای نظامی در نزدیکی‌آن بنا شد. در دانشنامه جهان اسلام، درباره بند قیصر آمده است: «پل‌بند والرین یا بند قیصر در شوشتر را سربازان و مهندسان رومی که در ۲۶۰ میلادی همراه امپراتور روم والریانوس به اسارت شاپور اول درآمده بودند، بنا کردند».
آنچه از شالوده پل دزفول از دوران فرمانروایی ساسانیان باقی‌مانده، تنها پایه‌های آن است و باقی اجزای پل در دوره‌های مختلف تاریخی نظیر دیلمیان و صفویان مورد مرمت و بازسازی اساسی قرار گرفته‌است. در واقع در زمان‌های بعد بنای مجدد پل بر روی شالوده اصلی که متعلق به روزگار فرمانروایی ساسانیان بود، قرار گرفت.

چنانچه فرهنگ معین را برای یافتن جملاتی درباره پل بندقیصر ورق بزنید، خواهید دید که: «بند قیصر سدی است که در زمان شاپور اول ساسانی و به امر او پس از اسارت قیصر روم توسط برانوش، مهندس رومی در نزدیک شوشتر ساخته شد. این سد ۱۵۰۰ قدم طول داشت و هنوز هم برای برگرداندن آب کارون به مزارع به کار می‌رود. بند قیصر، سدی است که به امر شاپور اول ساسانی به دست رومیان و توسط مهندس رومی به نام برانوش (بزانوش، اورانوش) در شوشتر (کنار پل شوشتر) ساخته شد. ترتیب ساختن این سد چنین بود که همۀ آب رودخانه را به شعبه‌ای که از آن خارج کرده بودند برگردانیده‌اند و معروف به آب گرگر است که هنوز موجود می‌باشد. کف رودخانه را با سنگ‌های بسیار محکم فرش کرده‌اند. خود سد از سنگ‌های بزرگ سماقی که همۀ آنها را به‌هم پیوند داده‌اند ترکیب یافته است که با چشمه‌ها و دریچه‌های مربوط برای اجرای آبیاری اراضی مجاور بسیار مناسب است. پل شوشتر روی این سد قرار دارد».

نقش برجسته پیروزی شاپور یکم ساسانی بر والرین امپراتور روم

جرج کرزن سیاستمدار و ایران‌شناس انگلیسی در باره پل قدبم دزفول نوشته: «در حدود غربی خاک بختیاری و حوزه نهایی آب دز، شهر جالب توجه دزفول واقع گردیده است (دزفول- دزپل). این نام به واسطه پل باشکوه مجاور آن است که بدون شک به دوره ساسانیان متعلق است. قسمت زیرین این پل از سنگ است و قسمت فوقانی که آجری است ظاهراً قدیمی تر می‌ نماید».
در کتاب سفرنامه خوزستان درباره پل قدیم دزفول چنین نوشته است: «پلی عظیم بر روی دز از قدیم زده اند که از آثار غریبه است. فی الجمله تعمیری لازم دارد، طول این پل سیصد و شصت ذرع است. دو دامنه دارد به طول سی ذرع و عرض هفت ذرع و ارتفاع دوازده ذرع عدد چشمه‌ ها بیست عدد و عرض چشمه‌ ها بعضی پنج و بعضی نه ذرع است».

همچنین در دایرهالمعارف مصاحب، آمده است:
«بند قیصر، بندی که در قرن سوم میلادی به امر شاپور اوّل ساسانی در شوشتر رود کارون ساخته شده است. گویند رومیانی که در جنگ با ایران اسیر شده بودند در ساختن این بند به کار گرفته شدند و به همین مناسبت بند قیصر خوانده شده است».

پل بند قیصر دزفول بارها مرمت شد، ولی در سال ۱۳۰۳ قمری سیلاب برای چندمین بار آن را شکست و دیگر تعمیری در آن انجام نشد و دائما در حال ویرانی بیشتر شد.
پل معروف به بند قیصر در سال ۱۳۱۰ با شماره ۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.