محوطه باستانی تهران

از روزی که آغا محمد خان ،نخستین پادشاه قاجار در نخستین روز سال ۱۲۰۰ هجری قمری ،تهران را بعنوان پایتخت انتخاب کرد بیش از ۲۳۶ سال میگذرد و تمام تاریخ رسمی این شهر مرتبط به همین ۲۳۶ سال گذشته است.این در حالی است که اگر حصار و بارو و دروازه های تهران را که توسط شاه طهماسب صفوی بنا شد را در نظر بگیریم ،پایتخت اکنون  ۴۷۳ سال پیشینه دارد.
گفتنی است که شهرری،ورامین،منطقه فیروز بهرام و تپه مافین آباد از مناطق باستانی اطراف تهران هستند. اما اکنون می توان گمان برد خود  شهر تهران نیز تمدنی را در خود جای داده که  شاید افزون بر  ۳۰۰۰ سال قدمت داشته باشد.
مردم تهران باستان دامداری می کردند و سفال‌های منحصر به فردی  را ابداع کرده بودند که مقاوم ولی سبک بود و بر روی آتش نمی‌شکست. عمر کاوش‌های باستان‌شناسی  تهران چندان زیاد نیست.محوطه باستانی تهران هم اکنون شامل تپه‌های قیطریه، دروس و پل‌رومی است ولی نشانه هایی نیز در تپه های کهریزک یافته شده است.
خاک تپه‌های کهریزک برعکس قیطریه بسیار مرغوب و مناسب سفال‌گری بوده و در کاوش‌های این منطقه نشانه‌هایی از کوره‌های سفال‌پزی و چرخ سفال‌گری نیز به دست آمده که نشان می‌دهد سفال‌های تهران باستان از آن‌جا تهیه می‌شده است. احتمال داده می شود سازندگان این سفال‌ها زنان بوده‌اند و مردها  دامداری می پرداخته اند.
سابقه تاریخی تهران از نظر زمانی در ادامه شهرری است و از لحاظ مکانی بخشی از آن به حساب می‌آید. زندگی اولین افرادی که در قیطریه زندگی می‌کردند، شبیه کسانی است که چند هزار سال قبل در چشمه علی به سر می‌بردند.
بیشترین آثار به دست آمده از تهران باستان در تپه‌های قیطریه کشف شده و جالب این‌جاست که فراوانی  اشیای یافته شده در این تپه‌ها از همه تپه‌های باستانی ایران بیشتر است.

تپه‌های قیطریه در شمال تهران و در دامنه رشته کوه‌های البرز قرار گرفته‌اند.مساحت کاوش‌های باستان‌شناسی در قیطریه حدود پنج هزار متر مربع است و حدود ۳۵۰ گور در این ناحیه پیدا شده است. تاکنون ۲۵۰۰ ظرف سفالی و انواع آلات و ابزار های برنزی و زیورآلات نیز بدست آمده است.
باستان‌شناسان از بررسی‌های انجام شده در محوطه مقابل دیوار شرقی پارک قیطریه به این نتیجه رسیدند که تهرانی‌های باستان از اختلاف سطح صخره‌های طبیعی منطقه برای احداث خیمه و خرگاه استفاده می‌کرده‌اند. آن‌ها به روش آبا و اجدادی‌شان زندگی شبانی داشتند و دامدار بودند.
سال‌ها پیش نیز بطور اتفاقی در تپه‌های عباس‌آباد تعدادی سفال کشف شد و چند سال پیش هم در اثر لوله‌کشی، گورستانی دیگر از صاحبان همین سفال‌ها در پل رومی پیدا شد. این اکتشافات به خاطر قرار گرفتن در محدوده خانه‌ای مسکونی،به نتیجه درستی نرسید. شاید بتوان گفت این گورستان، ادامه گورهای قیطریه است.
کاوش‌های تپه قیطریه را باستان‌شناسان ایرانی انجام داده‌اند و با وجود اهمیت زیاد و حجم بالای آثار به دست آمده، متأسفانه اطلاعات مفیدی از آن‌ها در آرشیو میراث فرهنگی استان تهران وجود ندارد
گفته می شود که در گورهای باستانی تپه قیطریه، جسد به شکل جنینی و کنار ابزارآلات زندگی روزمره خاک شده بوده است.