قلعه ساسانی شاهاندشت

قلعه شاهاندشت یا قلعه ملک بهمن و آتشکده آن در کیلومتر ۹۶ جاده هراز و در نزدیک شهر لاریجان است. پیشینه ساخت قلعه ساسانی شاهاندشت را حدود  ۳۰۰۰ سال تخمین زده اند.
برخی از گمانه ها حکایت از ساخت این قلعه در دوران فرمانروایی ساسانیان دارد. این قلعه در کنار آبشار زیبای شاهاندشت قرار دارد و از نظر مهندسی و ساخت ، طراحی بسیار جالبی دارد.به گونه ای که هیچ راه ورودی از اطراف قلعه وجود نداشته و تنها راه ورود آن در هنگام ساخت،مسیری زیر زمینی بوده که امروزه مسدود است.

بدنیست بدانیم که در روزگاران گذشته در زمان ساخت قلاع ، بویژه قلعه های کوهستانی  به منظور افزایش ضریب امنیتی و تدافعی ،مرسوم بود بجز دروازه اصلی ، مسیر مخفی ای هم از لابلای سنگ ها و صخره ها بوجود می آوردند و تا پیش از محاصره قلعه و هجوم دشمن معمولا از آن استفاده می شد ولی در موقع خطر ،خیلی ساده و سریع و تنها با ریختن قطعات سنگ و ملات ساروج مسیر مخفی قلعه از داخل مسدود می گردید.

به این ترتیب دشمن چاره ای جز تلاش برای فتح قلعه از طریق بالا رفتن از دیوارهای آن و یا تخریب دیوارها نداشت.دراین گونه مواقع نیز  معمولا محافظان دژ  با آب یا روغن داغ برفراز دیوار و یا برج و بارو ، آماده دفاع از قلعه بودند.این فرآیند دفاعی گاه تا ماه ها و  حتی سال ها به طول می انجامید و برخی مواقع نیز دژهایی به دلیل ساختار معماری و مهندسی و همینطور موقعیت مکانی و میزان دسترسی به آب و مواد غذایی برای ساکنان و مدافعانش ، تاحدودی تسخیر ناپذیر می ماندند.

اکنون که مسیر دسترسی به قلعه مسدود است،تنها کوهنوردان با امکانات و رعایت موارد ایمنی می‌توانند از دیواره جنوبی قلعه به داخل آن صعود کنند.
در بالای آبشار شاهان دشت، قلعه ساسانی شاهاندشت که به قلعه “ملکه قلاع”و “ملک بهمن” مشهور است واقع شده و از عظیم ترین قلاع کوهستانی البرز است که از سنگ و نوعی ساروج محلی ساخته شده و استحکام زیادی دارد ، به طوریکه دربرابر زلزله‌های قوی که در منطقه زلزله‌خیز لاریجان بارها خانه‌ها را ویران کرده ، مقاومت کرده است.

این قلعه در دوره صفوی پایگاه ملک بهمن از حکام محلی لاریجان بوده که به دستور شاه عباس صفوی در سال ۱۰۰۵ هجری فتح گردید.
مسیر رسیدن به قلعه و آبشار ،گذشتن از پل روستای وانا، جاده روستای شاهان دشت، پارکینگ شاهان دشت، گذر از روستای زیبا، باصفا و پاکیزه شاهان دشت و پیاده روی چند دقیقه ای است.