قلعه خورمیز
اساس و شالودۀ قلعه خورمیز متعلق به دوران ساسانی است. این قلعۀ باستانی بر روی صخره ای از رشته کوههای شیرکوه در روستای خورمیز از محلات مهریز استان یزد واقع شده است. گفته می شود که «شاه هرمز پسر خسرو انوشیروان ساسانی فرمان احداث روستای خورمیز صادر نمود و قلعه ای نیز بر فراز کوه مجاور آن بنا کرد. در تاریخ جدید یزد آمده است که؛ برای مهرنگار در جنب مهرجرد، دهی بساخت و آن را هورمیز نام کرد و اکنون آن را خورمیز خوانند. حصار قلعه که بر روی کوه قرار گرفته است تا دامنه از سنگهای نتراشیده بنا شده است. در قسمتهای فوقانی دیوار به ارتفاع تقریبی دومتر ازخشت خام و روکش کاهگل است. همچنین حصار قلعه دارای هفت برج دیدهبانی است که از تزئینات بیرونی چشم نواز و جالب توجهی برخوردارند.
محوطۀ داخل قلعه که تا ۱۰۰ سال پیش در آن زندگی می کردند، به نظر میرسد بارها تجدید بنا شده است. چهار برج چهار گوشه و دو برج قرینه یکدیگر جهت طول قلعه ساخته شده است. برج های دیده بانی قلعه در ضلع های شمال غربی و جنوب شرقی دارای تزئینات خشتی به صورت جناغی و چلیپایی هستند. ارتفاع یکی از برج ها شش متر و قطر داخلی آن ۳۰/۳ و قطر خارجی آن ۷متر است.
مدخل ورودی دو طبقه است که طبقه اول دارای طاق های هلالی و طبقه دوم دارای طاق جناغی است. در سمت چپ قلعه “چاه سنگی” که معروف به چاه صاحب الزمان است و احتمالا در گذشته به منظور تامین آب آشامیدنی قلعهنشینان حفر شده، دیده می شود. درون اتاق ها و تاسیسات قلعه نشینان ، سربازان و نگهبانان بوده که برخی از اتاق ها نیز سه طبقه بوده اند. اتاق ها دارای تاقچه ها و پنجره ها و نورگیرهایی بوده و لبه دیواره های قلعه کنگره ای شکل و دارای تزئینات خاصی است.
همانگونه که گفته شد، قلعه خورمیز شش برج نگهبانی دارد که چهار برج آن در چهر گوشههای قلعه و دو برج دیگر به صورت قرینه در میانه ضلع کشیده قله قرار گرفته اند. لبه حصار ما بین برجها، کنگرهای و دارای تیرکش هایی جهت مقابله با مهاجمین است. قلعه خورمیز سازهای خشتی و سنگی داشته و جز سر در ورودی که در دو طبقه است، مابقی فضاها در یک طبقه بنا شدهاند.
قلعه خورمیز در سال ۱۳۷۸ خورشیدی در فهرست آثار ملی کشورمان به ثبت رسید.
Categories: پژوهش های ایران ساسانی
Posted: مرداد ۱۸, ۱۳۹۴ ۰۹:۴۹
نازيلا ابويي مهريزي
Posted: مرداد ۱۸, ۱۳۹۴ ۱۵:۳۴
ناشناس