دیدنی های تهران

ایام  تعطیل نوروز مجال مناسبی برای گشت و گذار و بازدید از دیدنی های تاریخی و گردشی شهر تهران است. چند مکان دیدنی که برای بازدید در این روزها مناسب به نظر می رسند معرفی شده است:

پارک ژوراسیک:

این یک پارک تفریحی است که در ضلع شمال فاز دوم بوستان پرواز یا پردیس کوهستانی احداث شده است . برای نخستین بار در ایران، پارک ژوراسیک تهران (پارک دایناسورهای متحرک) محیطی مفرح و هیجان انگیز برای خانواده ها بویژه کودکان و نوجوانان فراهم آورده است . در این پارک زندگی نامه و روش زندگی و خوراک دایناسورها به نمایش گذاشته شده و ابعاد دایناسورها به صورت واقعی طراحی شده است ، این دایناسورها به صورت کاملا طبیعی طراحی شده اند به طوری که پلک می زنند و دست و پای آنها حرکت می کند.

موزه زمین شناسی:

این موزه در محل سازمان زمین‌شناسی در میدان آزادی ساخته شده است. ساختمان موزه یک طبقه با بخش‌های گوناگون است. این بخش‌ها شامل آثار زیر است : سنگ‌های کانی، آثار فسیلی، آثار باستان‌شناسی مربوط به هشتصد سال پیش، فسیل‌های دوران اول تا چهارم زمین‌شناسی، ماکت فسیل‌های کم‌یاب، تخم‌‌های دایناسور که از مرز فرانسه و اسپانیا آورده شده، فسیل جای پای دایناسور که از استان کرمان به این موزه آورده شده است. همچنین کانی‌های قیمتی نظیر فیروزه، الماس و سنگی که گویا نیل آرمسترانگ از کره ماه به زمین آورده و در زمان رژیم سابق به ایران اهدا شد، در این موزه قرار گرفته است.

موزه و کتابخانه ملک:

موزه ملی ملک از شش مجموعه تشکیل شده است:
۱- مجموعه سکه شامل ۳ هزار قطعه سکه و مدال ایرانی از سده ششم پیش از میلاد تا دوران پهلوی و نیز سکه هایی از یونان، جانشینان اسکندر، امپراتوری بیزانس، خلفای اسلامی و امپراتوری عثمانی
۲- مجموعه آثار هنری شامل تابلوهای نقاشی هنرمندان به نام ایرانی مانند کمال الملک غفاری، لطفعلی صورتگر، هادی خان تجویدی و برخی نقاشان اروپایی و لوستر و مبلمان
۳- مجموعه هنر لاکی شامل ۸۶ قطعه قلمدان، قاب آیینه و سرچسبدان که با نقاشی لاکی آراسته شده اند و برخی شان حدود ۳۰۰ سال قدمت دارند.
۴- مجموعه تمبر شامل هزاران قطعه تمبر از نخستین تمبرهای منتشر شده در ایران و جهان تا زمان حاضر.
۵- مجموعه فرش شامل ۳۴ تخته قالی و قالیچه از نقاط مختلف ایران که بوسیله زبده ترین بافندگان دو سده اخیر بافته شده اند.
۶- مجموعه بانو ملک شامل تابلوهای نقاشی قاجاری، نسخه های خطی، قلمدان، سرقلیان و آثار لاکی که تعدادشان به ۴۷ اثر می رسد. این مجموعه در سال ۱۳۸۵ توسط بانو عزتملک ملک، فرزند مرحوم حاج حسین ملک و ناظر استصوابی موقوفات ملک به موزه اهداء شده است.
۷- مجموعه آثار خوشنویسی که آثاری از بزرگ ترین و نامدارترین خوشنویسان ایران و اسلام مانند یاقوت مستعصمی، علیرضا عباسی، میرعماد، احمد نیریزی، درویش عبدالمجید طالقانی، میرزا غلامرضا اصفهانی و… را در خود جای داده است.

موزه ملی ایران یا موزه ایران باستان:

موزه ایران باستان، اولین موزهٔ ایران، در ابتدای خیابان ۳۰ تیر، در بخش غربی میدان مشق تهران در خیابان سی تیر جای دارد. ساخت این موزه در ۲۱ اردیبهشت سال ۱۳۱۳ ه. ش. به دستور رضا شاه توسط معمار فرانسوی، آندره گدار، شروع شد. ساختمان موزه در سال ۱۳۱۶ به اتمام رسید و موزه برای بازدید عموم افتتاح شد.
از آنجایی که طرح و نقشه یک موزه باید با موضوع و اشیای داخل آن ارتباط و هماهنگی داشته و با تاریخ و هنر آن سرزمین مرتبط و پیوسته باشد از این نظر نما و سردر ورودی موزه به سبک نمای ایوان کسری ساخته شد. (ایوان کسری نام کاخ شناخته شده شهر تیسفون پایتخت دولت ساسانی است که ایوان آن ۳۵ متر بلندی و ۵۰ متر پهنا و ۲۵ متر ژرفا دارد). رنگ آجرها نیز به همین منظور به رنگ سرخ تیره تعیین شده تا نمایانگر معماری عصر ساسانی باشد. بنای موزه حدود ۱۱۰۰۰ متر مربع است که ساختمان اصلی آن در سه طبقه ایجاد شده‌است.
قدیمی‌ترین دست ساخته بخش پارینه سنگی سالن که از سنگ کوارتز ساخته شده‌اند، مربوط به حوزه رودخانهٔ کشف رود در شرق مشهد هستند، که بیش از یک میلیون سال قدمت دارند. از دیگر مجموعه‌های قدیمی این بخش دربند و گنج پر مربوط به استان گیلان و شیوه تو در نزدیکی مهاباد است که حدود هفتصد تا دویست هزار سال قدمت دارند. از دوره‌های پارینه سنگی میانی و جدید نیز آثار جالب توجه‌ای در سالن موزه به چشم می‌خورد که بین دویست هزار تا حدود دوازده هزار سال قدمت دارند. از دوره پارینه سنگی میانه که همزمان با حضور انسان نئاندرتال در ایران است ابزارهای ساخته شده از سنگ آتش زنه و بقایای سنگواره جانوران مربوط به غارهای منطقه زاگرس و فلات مرکزی ایران از جمله غارهای بیستون و خرم آباد به نمایش در آمده است. در دوره پارینه سنگی جدید که مصادف با گسترش انسان هوشمند امروزین در ایران است، ساخت تیغه ابزار رواج یافت. قدیمی‌ترین بقایای انسان کشف شده در ایران در این بخش دیده می‌شود که به دندان وزمه مشهور است. این دندان کهن‌ترین بقایای سنگواره انسان در ایران است که بطور مستقیم تاریخ گذاری شده و در غاری بنام وزمه در نزدیکی کرمانشاه کشف شده است. این دندان آسیای کوچک که مربوط به کودکی نُه ساله است، به روش طیف سنجی گاما سال‌یابی شده که تاریخی بین ۲۰ تا ۲۵ هزار سال پیش را نشان می دهد. در دوره پارینه سنگی جدید ساخت ابزار های استخوانی و استفاده از تزیینات شخصی مانند آویز صدفی، دندان حیوانات و گل اُخرا نیز در این دوره در ایران متداول شد. از مکانهای مهم این دوره غار «یافته» (لرستان) است که نمونه‌هایی از اشیا آن در سالن موزه به نمایش درآمده است.از دوره بعدی (فراپارینه سنگی) که ویژگی‌های آن ابداع ابزارهای ترکیبی، کاربرد سنگ‌ساب و نگهداری مواد خوراکی است، نمونه‌هایی از غار «علی‌تَپه» (مازندران)، غار «شَلَم» (ایلام) و چند مکان دیگر به نمایش درآمده است.

از دوره نوسنگی و روستانشینی آثاری چون قدیمی‌ترین خشت ایران از تپه گنج‌دره، قدیمی‌ترین پیکرک‌های گلی انسان و حیوان از تپه سراب و ابزارهای سنگی در سالن به نمایش در آمده است. شوش(خوزستان)، اسماعیل‌آباد و چشمه‌علی(تهران)، تل‌باکون(فارس) از محوطه‌های بسیار مهم در هزاره‌های پنجم و چهارم پ.م.(دوره مس و سنگ) در ایران هستند که نمونه‌هایی از سفالینه‌های منقوش آنها در سالن دیده می‌شود. از نقش‌های مورد توجه در این دوره می‌توان به نقش ساده شده بز کوهی اشاره کرد که در سطح ظروف سفالین اسماعیل‌آباد و چشمه‌علی دیده می‌شوند.

ظروف سنگی جیرفت و شهداد با نقوش متنوع مانند نبرد انسان با جانوران اساطیری و نقش مایه‌های هندسی، جانوری و گیاهی از نمونه‌های شاخص این ظروف منقوش‌اند که در ویترین‌ها به نمایش درآمده‌اند. از دیگر آثار مهم این دوره در سالن موزه پیکر گلی از شهداد است که نشان‌دهنده نیم‌تنه مردی برهنه با دستان جمع شده بر روی سینه، احتمالاً در حالت نیایش نشان داده شده است.

ظروف، ادوات جنگی، اشیا تزئینی، پیکرک های انسانی و جانوری از جمله اشیای فلزی اواخر عصر مفرغ و آغاز عصر آهن هستند که در سالن به‌نمایش درآمده‌اند. همچنین سفال خاکستری با سطح صیقلی و داغ‌دار و همچنین ظروف با لوله‌های ناودانی، ظروف با فرم‌های جانوری و انسانی و ریتون‌ها (ظروف جانورسان) و اشیای آهنی نیز از دیگر اشیا به نمایش درآمده است.

تعدادی از اشیای به نمایش درآمده در بخش پیش از تاریخ سالن متعلق به تمدن ایلام است. از تمام دوره‌های ایلامی آثار هنری فراوانی برجای مانده، اما دوره ایلام میانه یکی از پرشکوه‌ترین ادوار سه‌گانه ایلامی‌ها است. معبد چغازنبیل یکی از مهم‌ترین بقایای معماری این دوره است که آثار قابل توجهی مانند پیکره گاو با کتیبه، لوله‌های شیشه‌ای، آجرنوشته‌ها و کلون در از آن به دست آمده که در سالن به نمایش درآمده است. لوله‌های شیشه‌ای چغازنبیل از جمله قدیمی‌ترین نمونه‌های شیشه در ایران است. پیکره‌سازی، ساخت ظروف تزئینی از قیر طبیعی، نقوش برجسته، مهرهای استوانه‌ای، پیکرک‌ها به صورت نقش برجسته قالبی، آجرهای لعاب‌دار، اشیای بدل چینی، اشیای مفرغی و سردیس‌های تدفینی از دیگر جنبه‌های هنر ایلامی‌ها در ادوار گوناگون است که در سالن ایران باستان نمونه‌هایی از آنها دیده می شود.

آثار قابل انتساب به دوره ماد در سالن موزه از مکانهای باستانی نوشیجان، حسنلو، گودین و باباجان به دست آمده‌اند. در این دوره ساخت اشیا آهنی گسترش یافت که از نمونه‌های بارز آن در سالن می‌توان به اشیا حسنلو اشاره کرد. در این دوره سفالینه‌های لعاب‌داری زیبایی ساخته می‌شد که یک نمونه جالب توجه آن تنگ لعاب‌دار زیویه است نقش دو بز را در دو سوی یک گل لوتوس به نمایش گذاشته است.

کالج یا دبیرستان البرز:

قدمت آموزشی این دبیرستان به سال ۱۲۵۲ خورشیدی و تاسیس مدرسه آمریکایی‌ها باز می‌گردد. این مدرسه ابتدایی در سال ۱۲۷۸ خورشیدی همزمان با مدیریت دکتر جردن به دبیرستان تبدیل گشت. این دبیرستان در سال ۱۳۰۱ خورشیدی به مکان کنونی خود در چهارراه کالج انتقال یافت و در آن زمان کالج آمریکایی‌ها یا کالج البرز نامیده می‌شد. در سال ۱۳۱۹ خورشیدی همزمان با آغاز مدیریت ایرانیان بر آن، دبیرستان البرز نام گرفت.
بنای آجری دبیرستان البرز بسیار دقیق ساخته شده و هنوز بعد از گذشت سال‌ها، استحکام و پایداری خود را حفظ کرده است. حدود ۹۰ درصد از مصالح به کار رفته در بنا از جنس آجر است و ازاره‌های سنگی دور تا دور بنا را در بر گرفته و کتیبه‌های کاشیکاری شده فیروزه‌ای رنگ در قسمت‌های خاص به زیبایی بنا افزوده است. ستون‌های سراسری مرکزی بنا، دارای بدنه سنگی و کف فضاهای داخلی نیز سنگفرش شده است.

میدان حسن آباد یا میدان هشت گنبدان:

منطقه حسن آباد در مرکز شهر تهران و در منطقه منیریه قرار گرفته و میدانی نیز به نام حسن‌آباد (که پس از انقلاب به «میدان سی و یک شهریور» تغییر نام یافته است) در آن منطقه وجود دارد. میدان حسن آباد از میدان‌های تاریخی و جزء بافت تاریخی و سنتی تهران قاجاری است. ساختمان‌های چهار طرف میدان حسن آباد کار قلیچ باقلیان است و مهندس محاسب آن، معمار برجستهٔ ارمنی لئون تادوسیان بوده است.

بقعه سر قبر آقا:

بقعه سر قبر آقا در دل بافت قدیمى تهران در ضلع جنوبى چهار راه مولوى انتهاى خیابان شهید مصطفى خمینى (سیروس سابق) در میان باغى تقریبا بزرگ و قدیمى قرار دارد.

محوطه بقعه سرقبر آقا مدفن سیدابوالقاسم امام جمعه تهران در عهد محمدشاه و اوایل ناصرالدین شاه و آرامگاه خانوادگی خاندان اوستاین قبرستان که در زمان محمدشاه قاجار خارج از حصار شاه طهماسبی شهر تهران واقع شده و تا نقاط موسوم به چاله سیلابی و بازار پالان دوزها ادامه داشته با گسترش شهر تهران و ایجاد حصار جدید عهد ناصرالدین شاه به سال ۱۲۸۴ قمری به همراه محدوده بازار در داخل محدوده شهر قرار گرفت.

کلیسای انجیلی تهران:
با گسترش تهران در سال ۱۲۸۴ هـ. ق ارامنه تهران از کلیسای کوچک دروازه قزوین که در سال ۱۸۷۶ م توسط یک مبلّغ مذهبی تأسیس شده بود، تغییر مکان دادند و در منطقه حسن آباد، کلیسای انجیلی کنونی توسط می‌سیون مذهبی آمریکایی‌ها بنا شد. در سال ۱۸۷۴ میلادی این کلیسا با وسعت بیشتر، کاربری فرهنگی نیز یافت و مدرسه آمریکایی‌ها در آن شروع به کار کرد. مدرسه در سال ۱۳۱۹ شمسی به امر پهلوی اول بسته و تأسیسات فرهنگی آن به وزارت فرهنگ ایران واگذار شد.

کلیسای تاتاووس
این کلیسا در زمان فتحعلی شاه قاجار در محلهٔ چال میدان ساخته شد و دارای نمازخانه‌ای با پوشش گنبدی شکل و چهار شاه‌نشین است.محراب و جایگاه پیشوای روحانی در شاه نشین شرقی قرار دارد.این کلیسا از قدیمی‌ترین کلیساهای تهران محسوب می‌شود که در داخل آن مقابر و سنگ مزارهای جالب توجه شخصیت‌های ارمنی و مسیحیان اروپایی که در تهران در گذشته‌اند،قرار دارد.

سردر باغ ملی طی سال‌های ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۴ ش‌، به عنوان دروازه ورود به میدان مشق‌، که محوطه‌ای نظامی و در اختیار قشون بود، احداث شد.

مدتی پس از ساخت دروازه‌ فکر ایجاد اولین باغ عمومی شهر تهران به نام باغ ملی ،در اراضی داخل میدان مشق‌، مطرح و طرح آن تهیه شد و به اجرا درآمد و نام دروازه میدان مشق به سردرباغ ملی تغییر یافت‌.

باغ ملی چند سالی بیش‌تر به جا نماند و در محوطه آن وزارت امور خارجه‌، کتاب خانه ملی و موزه ایران باستان را ساختند. اما نام این باغ بر سردر میدان مشق باقی ماند و مردم سردر باغ ملی را به عنوان نماد تاریخ معاصر تهران و معماری خاص تهران قدیم می‌شناسند.این بنا کار استاد جعفر خان معمار کاشانی است‌.

برج نقاره‌خانه:

برج نقاره‌خانه یا برج یزید، در ناحیه شمالی امین آباد شهر ری و بر بالای کوه ری قرار دارد. این برج آجری که ارتفاع آن به سه متر می‌رسد، در حدود ۱۰۰۰ سال پیش به دست شخصی به نام «بزرگ امید» جهت استفاده شخصی ساخته شد. به گفته برخی پژوهشگران ممکن است این مکان مقبره یکی از شاهان سلجوقی باشد. این برج دارای هشت ترک است که سبب زیبایی و استحکام آن شده است‌.
برج نقاره‌خانه دارای ساختاری متشکل از لاشه سنگ و گچ است ونمای آن تزیینات آجرکاری به همراه قوس‌های جناغی تزیینی دارد واز نظر قدمت متعلق به دوره سلجوقیان (حدود ۸۰۰ سال پیش )است.

در محدوده بافت قدیم شهر تهران،در خیابان «ناصرخسرو» خانه معروف امام جمعه واقع است. همان گونه که از نام بنا برمی آید، این خانه متعلق به یکی از امام جمعه های تهران در دوره قاجار است و احتمالاً ساخت آن را می توان به اواسط دوران سلطنت ناصرالدین شاه یعنی سال های ۱۲۸۰ تا ۱۳۰۰ هـ . ق نسبت داد.

در دامنه ارتفاعات مشرف به بیمارستان سرخه حصار واقع در حاشیه شرقی تهران ، سر راه تهران – آبعلی، قلعه ی کوچکی برجاست که فاصله آن تا جاده آسفالته یک کیلومتر است. اضلاع این قلعه حدود ۱۵ متر است و دو برج نیمه مدور در اضلاع شرقی و جنوبی آن مشهود است. قلعه متعلق به قرن ۵ و ۶ هـ . ق یعنی دوره سلجوقی است.

در داخل بافت قدیمی بازار تهران، مسجد حاج سید عزیزالله قرار دارد. صحن و شبستان این مسجد مزین به کاشی های معرق است. مساحت این مسجد حدود ۱۵۰۰ متر مربع و با دو باب حجره کنار آن از موقوفات مرحوم «حاج سید عزیزالله» است. بر کاشی های شمال مسجد نام «سلطان صاحبقران فتحعلی شاه» نقش بسته است. از کتیبه های جنوب و شرق که دارای تاریخ ۱۳۱۰ هـ . ق است، مشخص می شود که قسمت شمالی از سه ضلع دیگر قدیمی تر است.
کوچه لولاگر، کوچه کوچکی است در خیابان معروف نوفل لوشاتوی تهران و قدیمی‌ترین پیتزافروشی تهران نیز در آن قرار گرفته، اما این معروفیت‌ها نتوانسته ویژگی‌های قابل توجه و شاخص این کوچه را به خوبی نشان دهد.

کوچه لولاگر یک کوچه قرینه است که تمام خانه‌ها و نماها، بالکن‌ها و ساباط‌ها و پنجره‌های آنها و حتی درختان کاشته شده در درون خانه‌ها به صورت قرینه و موازی از ابتدا ساخته شده است. به محض ورود در این کوچه با بالکن‌ها، پنجره‌ها و نماهای شیشه‌ای مشابه در دو طرف کوچه مواجه می‌شویم که تا انتهای کوچه ادامه دارد. اگرچه سال‌ها از عمر ساختمان‌ها و کوچه لولاگر می‌گذرد اما با توجه به ادامه حیاط در یک سوی کوچه و حضور و زندگی ساکنان در آن توسط مالکان اصلی، می‌توان نشانه‌هایی از زندگی سابق را در این محل دید.

بنابر اظهارات تعدادی از ساکنان این کوچه ، سه برادر مالک اصلی خانه‌های یک طرف کوچه هستند که هنوز نه راضی به فروش و نه راضی به تخریب شده‌اند، اما سوی دیگر کوچه تحت تملک بیمارستان “مروستی” قرار گرفته است و معلوم نیست بیمارستان قرار است برای این فضای قدیمی و با ارزش تهران چه تصمیمی بگیرد.

بسیاری از شهروندانی که به بهانه خوردن پیتزاهای متفاوت قدیمی‌ترین پیتزافروشی تهران به این کوچه می‌آیند معمولا تحت تاثیر فضای متفاوت این کوچه قرار می‌گیرند.

برای سرزدن به کوچه “لولاگر” می‌توانید به خیابان حافظ – خیابان نوفل لوشاتو – نرسیده به پل حافظ بروید.
دوستعلی خان نظام الدوله معرالممالک از رجال دوره قاجار این مسجد – مدرسه را احداث نمود. تاریخ احداث و وقف بنا را پیش از سال ۱۲۹۰ هـ . ق برآورد کرده اند. این بنا در خیابان خیام کوچه معیر قرار دارد. گنبدخانه و ایوانی بزرگ در جبهه قبله این مجموعه دیده می شود و در جبهه مقابل آن، شبستانی کم عمق و طویل قرار دارد که در سال های اخیر شکل جدیدی یافته است. در دو جبهه دیگر و مقابل هم، شماری حجره وجود دارد و در جلو آنها، رواقی طراحی و ساخته شده است. فضاهای ساخته شده در جبهه قبله، نسبت به سه جبهه دیگر ارتفاع بیشتری دارد.