جاذبه های تاریخی و گردشگری تهران

روزهای تعطیل نوروز فرصت مغتنمی برای بازدید از جاذبه های تاریخی و گردشگری تهران چه برای مسافران نوروزی و چه برای ساکنان پایتخت است. بنابراین تلاش اندکی شده است تا مشهورترین دیدنی های شهر تهران معرفی شود.

باغ موزه سعدآباد:
باغ موزه سعدآباد بیش از ۷۰ درصد مجموعه ۱۱۰ هکتاری را به خود اختصاص داده که در کنار بناهای تاریخی متعدد، سعدآباد را به عنوان یکی از جاذبه های مهم و بی نظیر گردشگری در تهران تبدیل کرده است. باغ موزه سعدآباد در امتداد رودخانه دربند از شمال به جنوب کشیده شده است. باغ موزه سعدآباد دارای پوشش گیاهی متنوع شامل جنگل های طبیعی، گونه های متنوع سوزنی برگ و پهن برگ زینتی می باشد. بسیاری از این گونه ها ی زینتی، نادر و غیر بومی بوده که در زمانهای مختلف به ایران وارد و به منظور تزئین در این محل کاشته شده اند و به لحاظ کمیاب بودن، قدمت و زیبایی به عنوان یک جاذبه گردشگری طبیعی در کنار بناهای تاریخی محسوب می شوند. انواع گونه های زینتی در مجاورت کاخ های اصلی در پوشش وسیع چمن به صورت نامنظم قرار گرفته اند که در فصول مختلف به خصوص بهار زیبایی باغ را چندین برابر می کند.

موزه استاد فرشچیان:
ساختمان موزه استاد محمود فرشچیان در مجموعه ۱۱۰ هکتاری سعدآباد، یک بنای قاجاری است، با وسعتی در حدود ۶۰۰ متر مربع که برای مدتی محل اسکان رضا شاه به همراه همسر چهارمش ملکه عصمت بوده است.
این موزه در حال حاضر بیش از ۵۰ اثر از استاد را در خود جای داده که نوازشگر چشم هر بیننده ایست.

موزه استاد بهزاد:
موزه استاد بهزاد دارای پنج سالن با آثار متنوعی از طراحیهای مدادی و مرکبی ، نگارگریهای رنگی با مضامین مختلف از دوره های چندگانه کاری هنرمند و استاد ارزشمند ، حسین بهزاد مینیاتور می باشد . این سالنها عبارتند از :

سالن شماره یک( آثار ترسیم شده درسبک مکاتب نگارگری ایرانی) : این سالن به نمایش آن دسته از آثار استاد که درسبک مکاتب دوره صفویه و اواخر تیموری کار شده اختصاص دارد . آثاری نظیر چوگان بازی، شیرین و فرهاد کوه کن، زن بیاض به دست، مجلس درس حکیم عمرخیام
سالن شماره دو( آثار ملهم از اشعارشاعران ایرانی) : دراین سالن آن دسته از آثار استاد که ملهم از ادبیات فارسی است نگهداری می شود. در این آثار، استاد با الهام از ابیات اشعار شاعرانی چون خیام، حافظ و مولانا به خلق آثاری زیبا پرداخته است.
سالن شماره سه (آثار ترسیم شده از فرهنگ مردم عامه) : این سالن به نمایش آثاری از آداب و رسوم و زندگی مردم اختصاص دارد. تابلوهایی از این دست عبارتند از : کَرَک بازان، رمال، عقدکنان، سقا، چوپان نی نواز و…
سالن شماره چهار( ترسیم چهره بزرگان در قالب نگارگری) : در این سالن به نقاشی های استاد از چهره مشاهیر و بزرگان اختصاص دارد. مانند: حافظ، سعدی،خیام ، مولانا،زکریای رازی و…..

سالن شماره پنج ( طراحی ها ): در این قسمت طراحی هایی از چهره های مختلف با حالاتی گوناگون و یا طراحی برخی از حیوانات به نمایش درآمده است.گفتنی است که تعداد ۲۸۹ اثر از آثار استاد حسین بهزاد نقاش و نگارگر شهیر ایرانی در این موزه نگه داری می شود و بازدیدکنندگان می توانند آنها را مشاهده نمایند.

بنای این ساختمان متعلق به دوران رضاخان است که درسال ۱۳۱۷ هجری بازیربنایی درحدود۳۰۰۰متر مربع و در دو طبقه ونیم برای تاج الملوک همسردوم رضا شاه ومادر محمدرضا شاه ساخته شد. این کاخ درسالهای ۵۲-۱۳۵۱ توسط واحد مهندسی کاخهای سعدآباد بازسازی شدوسپس به شهرام پسربزرگ اشرف هدیه شد.

موزه نظامی:
بنای موزه نظامی مربوط به دوران رضاخان بوده که توسط شهرام پسر اشرف بازسازی و احیاء گردیده و بنام کاخ شهرام معروف می باشد که در سال ۱۳۶۰ توسط سازمان عقیدتی ارتش جمهوری اسلامی ایران به منظور انتقال موزه نظامی از دانشکده افسری به این مکان تغییراتی ایجاد گردیده است و در ۳۱ شهریور سال ۱۳۶۲ در آستانه سومین سالگرد هفته دفاع مقدس بدست مقام معظم رهبری در پست ریاست جمهوری گشایش و مورد بهره برداری قرار گرفت.
موزه نظامی از دوران قاجاریه کم کم با جمع آوری ابزار ادوات جنگی ادوار قبل بصورت نمایشگاه جهت بازدید مقامات و سران داخلی و کشورهای خارجی و آشنا کردن نسل جدید با نحوه ساخت و تزئینات ابزار ادوات جنگی یکی دیگر از اهداف حکومت بوده است که این موضوع در زمان حکومت پهلوی با اضافه کردن سلاحها و سایر ادوات اهدائی به پادشاهان قاجار ادامه یافت و در سال ۱۳۴۰ در حکومت محمد رضاشاه بصورت موزه نظامی در دانشکده افسری سابق ، دانشکده افسری امام علی فعلی برپا گردید و بازدید از این موزه مختص مقامات و سران ارتش ایران و کشورهای خارجی بوده است.

بخشهای مختلف موزه عبارتند از:
سالن پوشاک ادوار مختلف ارتش ایران
سالن سلاحهای سرد
سالن مدال و نشانهای ارتش و سلاحهای گرم اهدائی به سران ارتش
سالن سلاحهای سبک و سنگین
سالن سلاحهای خارجی با قدمت طولانی

موزه خط وکتابت میرعماد:
موزه خط و کتابت میرعماد در یکی از بناهای قدیمی مجموعه فرهنگی و تاریخی سعد آباد قرار دارد . بنای موزه احتمالا متعلق به اواخر قرن ۱۳ و اوایل قرن ۱۴ ه.ق است . به دلیل شباهت این بنا با بناهای متعلق به اواخر دوره قاجار شیوه معماری آن شبیه به معماری دوره انتقال است که در اواخر قاجار و اوایل پهلوی شکل گرفت .ساختمان موزه میرعماد در گذشته محل زندگی دو تن از فرزندان محمد رضا پهلوی ( فرحناز وعلیرضا ) بود که در سال ۱۳۷۶ با نام مشهور ترین خوشنویس عصر صفوی افتتاح گردید ه شامل ۱۰ قرن هنر خوشنویسی است . طبقه اول با زیر بنایی برابر ۱۹۶ مترمربع و متراژ اعیانی ۳۱۰ مترمربع بر روی سکویی به ارتفاع ۵/۱ متر احداث شده است .

در موزه فوق بخشهای زیر موجود است :

۱- خطوط قبل از اسلام

۲- خطوط اسلامی

۳- خطوط تفننی

۴- اشیای کاربردی

۵- نسخ خطی

کاخ سفید:
کاخ سفید بزرگترین کاخ مجموعه ۱۱۰ هکتاری سعدآباد است که به علت رنگ سفید نمای آن به این نام شهرت یافته بود.این بنا, علاوه برآنکه اختصاص به امور اداری و تشریفاتی داشته اقامتگاه تابستانی شاه و همسرش ,فرح نیز بوده است. بنای کاخ به دستور رضاخان در سال ۱۳۱۰ خورشیدی آغاز گردید و در سال ۱۳۱۵ به پایان رسید,کاخ سفید پس از سه سال که از اتمام آن گذشت ,به تدریج مورد بهره برداری قرار گرفت.در بنای این کاخ هنرمندان و صنعتگران فراوانی مشارکت داشته اند. نقشه کاخ از مهندس خرسندی است و محاسبات فنی آن را لئون طاطاووسیان، پپسیان و بوریس روسی انجام داده اند.

گچ بریهای ظریف و زیبای درون کاخ ,کار دستهای هنرآفرین استادانی چون غلامرضا پهلوان(استاد قزوینی) عبدالکریم شیخان,حسین کاشی و رضا ملائکه است.سنگهای مرمر سرسراها از معادن یزد و تربت حیدریه است که استاد لرزاده آن را اجرا کرده.نمای بیرونی کاخ به سبک معماری کاخ های سلطنتی آلمان و معماری داخلی آن به سبک طرح ایرانی- بیزانس,چهارستونی با نورگیر است.پرده های بزرگ نقاشی رنگ روغن با موضوع و داستانهای شاهنامه فردوسی,اطراف نورگیر سرسرای طبقه اول را استاد حسین طاهرزاده بهزاد و شاگردان وی در سال ۱۳۲۰ خورشیدی به پایان رسانیدند.

کاخ سبز :
کاخ شهوند که اکنون کاخ موزه” سبز” نامیده می شود یکی از زیباترین کاخ های موجود در کشور است.این کاخ از سال ۱۳۰۷ محل اقامت رضاخان بود. کاخ موزهء سبز در نقطه ای مرتفع در شمال غربی مجموعه کاخ های سعدآباد قرار دارد.
کاخ شهوند که تکمیل بنای آن از زمان وزرات جنگ رضاخان تا اوایل زمامداریش (۱۳۰۷-۱۳۰۱) به طول انجامید, پیش از آن ساختمانی بود متعلق به شخصی به نام “علیخان”. نامبرده از زمینداران سرشناس آن زمان بود, و تپه ای که این کاخ روی آن بنا شده به نام او به “تپه علیخان” معروف است.
رضا خان پس از آنکه ساختمان واقع براین تپه را از ” علیخان” خریداری کرد, کاخ کنونی را بنا نهاد.معمار کاخ ” میرزا جعفر معمارباشی” بود.
در نمای خارجی این کاخ از سنگهای سبز معدنی کمیاب خمسهء زنجان استفاده شده و وجه تسمیه کاخ نیز به همین سبب است. دیوارهای بیرون کاخ به سنگهای زیبای کنده کاری شده آراسته است.ملات سنگها از سرب است که مانع شکستن آنها در اثر انبساط و انقباض می شود.
در اصلی کاخ از سمت شمال غربی به سوی کوههای مرتفع البرز باز می شود.کاخ بر تپه ای بلند قرار گرفته و چشم انداز آن از سمت جنوب, شهر تهران است. مساحت زیربنای کاخ در دو طبقه ۱۲۰۳ متر مربع است.زیرزمین کاخ در سال ۱۳۵۰ در زمان محمدرضا بازسازی شد.
کاخ موزهء سبز, دارای گچ بریها وآئینه کاری های زیبایی است.تذهیب دیوارها اثر استاد “حسین طاهرزاده بهزاد” و خاتم کاریها, حاصل کار گــروهی کارگاه استاد “صنیع خاتم “است. ساختمان کاخ از دو طبقه تشکیل شده است, طبقهء اول شامل : پلهء ورودی, تالار آیینه , ناهارخوری, اتاق کار, اتاق پذیرایی و اتاق خواب است.

طبقه دیگر زیرزمین کاخ است و شامل: سالن پذیرایی , دو اتاق خواب با سرویس و سالن ناهارخوری است.
یکی از زیباترین قسمت های این کاخ تالار آیینه است که با قالی هفتاد متری کار”عبدالمحمد عمواوغلی” مشهد مفروش شده و تاریخ بافت آن بـــــه زمان رضاخان می رسد.
دستگیرهء درها از برنز مطلا است.دیوارها و سقف تالار, آیینه کاری است و روی آیینه ها با گلهایی از گچ تزیین شده است.در بالای تالار آیینه یک دست مبل گوبلن قرار دارد که مربوط به دورهء قاجار و از بیوتات سلطنتی است و میز وسط آن متعلق به قرن ۱۸ فرانسه است. پرده ای نقره فام با چوب پردهء منبت کاری شده پنجرهء تالار را پوشانده است .