آیین پیرشالیار در اورامان

آیین سالانه پیرشالیار که در دو نوبت بهار و زمستان در اورامان برگزار می‌شود، یکی از غنی‌ترین، زیباترین و خاطره‌انگیزترین مراسمی است که ریشه در فرهنگ مردم این منطقه دارد. همچنین پوشش گیاهی زیبا و منحصربفرد، موسیقی عرفانی، روحیه مهمان‌نوازی مردم محلی و مراسم سالانه کوچ ییلاقی به مناطق مرتفع کوهستانی از جمله دیگر عواملی هستند که بازدید از منطقه اورامان را دلپذیرتر می‌کنند.

آیین پیرشالیار در اورامان یکی از جشن‌های رایج است که هر سال چهل و پنج روز پس از آغاز فصل زمستان و هم زمان با جشن سده به مدت دو هفته در روستای اورامان تخت برگزار می‌شود. این آیین نمادین در واقع یادآور سالگرد ازدواج پیری افسانه‌ای به نام شالیار است که ریشه در اسطوره‌ها و اعتقادات و آیین‌های قدیم مردم این سرزمین دارد. مراسم پیرشالیار مراحل مختلفی دارد، مانند قربانی کردن، دف‌نوازی و رقص عرفانی و پخش نذورات، مراسم تبرک تسبیح و کفش پیر و پخت نوعی نان و در نهایت پس از رفتن به زیارت مزار پیر به پایان می‌رسد.
دیدن این مراسم همراه با مراسم ذکر و سماع در فضای کوهستانی و بافت پلکانی خانه‌ها در میانه زمستان با وجود جمعیت بسیار روستائیان اورامی که همگی لباس محلی بر تن دارند، دیدنی است. گفتنی است که در چهل و پنجمین روز بهار مقارن با پانزدهم اردیبهشت نیز مراسمی با نام کومسای در مزار پیر شالیار برگزار می‌گردد که سرسبزی و هوای مناسب اورامان آن را تماشایی‌تر کرده است.

اورامان یا هورامان شامل مناطقی از جنوب غربی استان است که قسمتی از شهرستانهای سنندج و کامیاران و بخش زیادی از سروآباد را در بر می‌گیرد. مشخصه اصلی این منطقه ساختار طبیعی آن شامل کوه‌های سربه فلک کشیده، جنگل و رودخانه است و از لحاظ فرهنگی شامل مناطقی است که با لهجه کردی هورامی صحبت می‌کنند. طبیعت کوهستانی، اورامان مردمش را سخت‌کوش و مقاوم تربیت کرده است. نمود عینی این ویژگی در تمام مظاهر زندگی مانند معماری پلکانی، کشاورزی پلکانی، اعتقادات خالص دینی و پایبندی به برگزاری آیین‌های کهن این منطقه نمایان است.

از جمله جاذبه‌های گردشگری و تاریخی منطقه اورامان می‌توان از روستای شگفت‌انگیز اورامان تخت نام برد. این روستا به عنوان مرکز اورامان در ۶۵ کیلومتری جنوب‌غربی سروآباد قرار گرفته و مردم اورامان معتقدند که زمانی این روستا مرکز حکومت و پایتخت حکام محلی بوده است، بنابراین کلمه تخت به معنی پایتخت است که نشان از عظمت این منطقه درگذشته دارد. هم‌اکنون در روستای اورامان تخت، حدود ۵۴۰ خانوار سکونت دارند. نمای این روستا نه تنها به خاطر معماری پلکانی خانه‌های آن بسیار دیدنی است، بلکه به سبب شکل هرم‌گونه روستا است که قلعه‌ای باستانی در رأس آن قرار دارد.

رودخانه سیروان نیز یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی منطقه اورامان است. این رودخانه در جنوب غربی استان جریان دارد که پس از دریافت آبهای بخش‌های جنوب‌غربی، غرب و مرکز استان مانند قشلاق، گاوه‌رود و گردلان به نام سیروان خوانده می‌شود بخش عمده این رودخانه در شهرستان سروآباد و منطقه باستانی اورامان جریان دارد و سپس در خاک عراق پس از پیوستن به رودخانه دیاله وارد رود دجله می‌شود و در واقع این رود طولانی‌ترین رودخانه استان است. حواشی این رود بسیار زیبا و بستر و کناره‌ها آن زیستگاه انواع پرندگان و ماهیان است که از لحاظ بهره‌برداری تفریحی و توریستی منحصر بفرد است. بهترین مسیر و چشم‌انداز برای دیدن عظمت و زیبائی سیروان فاصله بین روستاهای اسپریز تا هجیج است که به علت قرارگیری جاده شنی در راستای رودخانه دارای ایستگاه‌های مهم و باارزش بصری فوق‌العاده جهت فراغت، عکاسی و تصویر برداری است.