خوان نوروزی یا سفره هفت‌سین

می‌دانیم که در باورهای دینی باستان شماری از اعداد و حروف دارای تمایز و یا تقدس پنداشته می‌شدند. برخی پژوهشگران می‌گویند این باورها ریشه در اعتقادات کیهان‌شناسی کلدانی دارد که در منطقه بابل باستان و بین‌النهرین بسیار متداول بود و در نتیجه تبادل تمدن‌ها و فرهنگ‌ها وارد ایران شد. برخی دیگر نیز معتقدند ریشه تقدس عدد هفت در باورهای مهرپرستی یا میترائیسم جای دارد که از دیرباز خاستگاه ایرانی داشته و به‌وسیله عواملی از شرق به غرب تسری یافته‌است. براین اساس می‌توان دریافت، ایرانیان باستان با اتکاء به باور اهمیت و تمایز برخی اعداد و نمادها نظیر عدد هفت، آیین نوروزی خود را برگزار می کردند و هفت عنصر نمادین را بر خان نوروزی یا سفره هفت‌سین‌شان قرار می‌دادند.
خوان نوروزی هفت پایه اصلی دارد که هفت سین خوانده می‌شود و عناصری را شامل می‌شود که نخستین حرف آنها سین است. باوری وجود دارد که می‌پندارد، عناصر هفتگانه خوان نوروزی برگرفته از هفت امشاسپند است.

اجزای خوان نوروزی یا سفره هفت‌سین که از روزگار کهن برجای مانده‌اند:
سبزه‌ها را به تعداد هفت یا دوازده که شمار مقدس برج‌هاست، در قاب‌های گرانبها سبز می‌کردند. در دربار شاهان بیست روز پیش از آمدن فصل بهار و فرارسیدن نوروز، دوازده ستون از خشت خام بر می‌آوردند و بر روی هر یک از آنها یکی از غلات را می‌کاشتند، خوب روئیدن هر یک از آنها را به فال نیک می‌گرفتند و معتقد بودند که محصول آن دانه در آن سال پر بارتر خواهد بود. در ششمین روز سال جدید آن غلات را می‌چیدند و به نشانه برکت و باروری در تالار پخش می‌کردند.
خانواده‌های ایرانی معمولا سه قاب از سبزه‌ها را بر خوان نوروزی می‌نهادند و بر روی آنها گندم، جو و ارزن که خوراک اصلی مردم بود سبز می‌کردند. سبز شدن دانه‌ها، نماد امشاسپند امرداد بود و مردم بر این باور بودند که فروهر نیکان باعث بالیدن و سبز شدن دانه‌ها به هنگام بهار می‌شود.
سمنو از جوانه‌های تازه‌رسیده دانه‌های گندم بدست می‌آمد و از آنجایی که مردم معتقد بودند فروهرها باعث روئیدن گیاهان و جوانه‌زدن آنها می‌شوند، می‌پنداشتند خوردن این جوانه‌های بارور، سبب نیرومندی در تمام سال می‌شود.
سماق، سرکه و سیر: نماد چاشنى و محرک شادى و سلامتی در زندگى به شمار مى‌روند. سنجد یکی از میوه‌هایی است که در خوان نوروزی یا سفره هفت‌سین گذاشته می‌شود و ایرانیان باستان آن را نشانه‌ای از زایش کیهانی می‌دانستند.
سیب از دیگر عناصر سفره هفت‌سین است. روستائیان در طول ماه‌های زمستان، سیب را در خم‌های مخصوصی نگهداری می‌کردند و آنها را پیش از فرا رسیدن نوروز به یکدیگر هدیه می‌دادند.
سکه تازه ضرب‌شده زرد یا سفید نمادی از امشاسپند شهریور بود که نگهبان فلزات است و مردم براین باور بودند قرار دادن آن بر خوان نوروزی سبب بوجود آمدن برکت و سرشاری درآمد در سال جدید می‌شود.