گور معبدهای اقوام پالمیر در خارک

“گور معبد “های متعلق به قرن اول و دوم میلادی معاصر با اواخر سلسله اشکانی و اوایل شاهنشاهی ساسانی در جزیره خارک وجود دارند .این گورها در دامنه کوه خضر قرار دارند. این مقابر در دوره های بعدی مورد استفاده قرار گرفته اند و مخصوصا در دوره ای که جزیره تحت اشغال هلندیها بوده تغییراتی در آنها داده شده است. سبک معماری این قبرها بسیار شبیه معماری پارتی است. احتمالا این مقبره ها معبد نیز بوده اند و علاوه بر استفاده آیینی از آنها اجساد را نیز در تابوتهای چوبی درون این اتاقکها قرار میداده اند. می توان پیش بینی کرد،در هر گور معبد حدود ۴۲ جسد جای می‌گرفته که به صورت سه ردیفی روی تخته‌سنگ‌ها قرار می‌گرفتند.ساختار معماری گورمعبدها شبیه سردخانه امروزی است ، با این تفاوت که برای ساخت این گورمعبدها فقط از سنگ استفاده شده است.در ضلع شمال شرقی یکی از آرامگاهها نقش برجسته ای قرار دارد که شخصی را در حالت ایستاده نشان میدهد.

در ایران تنها در خارگ “گور معبد” کشف شده است ولی نمونه های مشابه آن در مناطق نسا و پالمیر دیده میشود.سبک بنا اشکانی-ساسانی است. ورودی، قرنیز، ستون و سرستونها مشابه آثار اشکانی و ساسانی هستند. جایگاه تابوتها کشویی بوده و میتوانستند تابوتهای چوبی را دربیاورند و احتمالا آنرا حمل کنند و به محل اصلی زندگی فرد ببرند.در واقع می توان گفت ، از این گور معبدها برای نگهداری موقت اجساد استفاده می‌شده است.
گفتنی است که در آن روزگار تمهیداتی برای جلوگیری از فاسد شدن اجساد وجود داشته، به طور مثال پالمیرها با استفاده از مومیایی کردن جسد و افزودن ادویه‌های گیاهی مانع از آن می‌شدند که اجساد در طول مدتی که در داخل گورمعبدها می‌مانند فاسد شوند.

در ساخت این گورمعبدها از تزئیناتی که در دوره ساسانی رایج بوده استفاده شده است که این موضوع نیز از نظر تاثیر ساختارهای معماری دوره ساسانی روی معماری خارجی‌ها قابل توجه است.
اقوام پالمیر، بازرگان بودند و در نزدیکی سوریه کنونی زندگی می‌کردند و عمدتا از طریق دریا به تجارت می‌پرداختند. جزیره خارک یکی از شمالی‌ترین اقامتگاه‌های آن‌ها بوده و زمانی که در طول سفر به این جزیره و یا زمانی که در جزیره مستقر می‌شدند، کسی از آن‌ها فوت می‌شد، از گور معبدها برای نگهداری اجساد استفاده می‌کردند تا زمانی که تجارت آن‌ها به دریاهای دور به پایان می‌رسید در راه برگشت، اجساد را با خود ببرند.

خارک جزیره ای مرجانی است و به نظر زمین‌شناسان یک میلیون سال از عمر آن می گذرد اما حدود چهارده هزار سال است که بر سطح دریا نمودار شده است. قشر سنگی به کلفتی دو تا هفت متر روی مرجان و سطح و همین پشته خود موجب اهمیت جزیره است زیرا شدت جریان باد را که از شمال غربی به جنوب شرقی می وزد و بندرگاهی شرقی خارک را در پناه می گیرد.
جزیره عملا ً زمین باروری ندارد و می توان حدس زد که مردم هوشمند آن جا با ساختن آب‌بندهایی که هنگام بارندگی پر می‌شد با دقت بسیار کشتزارهای کوچکی درست می‌کردند. در زمان های دور بیش از دویست چاه کنده بودند که هنوز  چند تایی از آنها آب آشامیدنی دارد. ایران خود کشوری است که قنات یا کاریز را اختراع کرده است و قنات نقبی است که آب را از چندین ده کیلومتر بر سطح خاک می آورد. وجود این نقب های طویل مانع تبخیر آب است. ساکنان خارک نیز در دل خاک و صخره قنات حفر کرده اند تا آب را از پای پشته به خلیج ها که چون پلاژهایی در کنار دریا افتاده اند برسانند. هنوز هم می‌توان بازمانده باغستان هایی  که زمانی از برکت این آب سرسبز بوده اند  را دید.