نقش برجسته کورنگان

 نقش برجسته کورنگان (کورنگون ) سنگ نگارۀ است که در نزدیکی روستای سه‌تلان، دهستان فهلیان در نزدیکی نورآباد ممسنی بر روی بدنۀ یکی از ارتفاعات به نام کوه کورنگون و با ارتفاعی حدود ۱۰۰ متر قرار دارد.

این سنگ‌نگاره در لبه پرتگاهی عمیق و در حاشیه رود بزرگ فهلیان نقر شده و احتمال می‌رود متعلق به «گودِئا» شاه عیلامی باشد.
این نقش برجسته روایتگر پرستش یک زوج مقدس است و ۷۲ تصویر کوچک و بزرگ دیگر از پرستشگران در اطراف آن است که به مرور زمان دچار فرسایش شده‌اند.
گفتنی است که نمونه ای از نقش برجسته کورنگان در سنگ نگاره های نقش رستم دیده شده که تا نیمه دوم سدۀ سوم میلادی پابرجا بوده ولی بعدها در دوره فرمانروایی شاهان ساسانی محو گشته و نقش برجسته بهرام دوم بر روی آن حجاری شده است.

این اثر بین ۳۵۰۰ تا ۴۵۰۰ سال پیش توسط ایلامی ها بر قله ی یک کوه سنگی که با شیب تندی مشرف بر رودخانه ی فهلیان است حکاکی شده و اولین بار توسط  ارنست هرتسفلد باستان شناس معروف آلمانی بصورت علمی گزارش شده است و به کورنگان یا به اصطلاح محلی کورنگون مشهور است .گفته می شود قدمت این اثر را از آثار موجود در شوش و چغازنبیل هم قدیمی تر یا دست کم با قدمتی برابر است و  به قدمت نقش برجسته های ایلامی در ایذه پهلو می زند و حتی به اعتقاد برخی قدیمی تر از این نقش برجسته در ایران وجود ندارد.

 

تصویر بازسازی شده نقش برجستۀ کورنگون که توسط کاشف آن «ارنست هرتسفلد» تهیه شده است.
دکتر «مهرداد بهار» اسطوره شناس مشهور ایرانی در کتاب اسطوره و فرهنگ، یادآور شده که این نقش احتمالاً نقش خدای «نپیریش» به همراه  یک الهه احتمالاً «کیریشنا» است.

نپیریش، خدای کوهستان و آب است که بر تختی از یک مار چنبره زده نشسته و سر مار را با دست چپ خود گرفته است و روی دست راستش فواره ای از آب قرار دارد که احتمالاً به جهت بخشش و  تقدیس نزد اوست و این آب پس از آن دو شعبه شده قسمتی به پشت سر برای حامیان و کاهنان و قسمتی برای شاه و پیروان اختصاص داده شده است.

تعداد پیروان  نقش شده در روبرو ۲۷ نفرند که با تعدادی که پشت سر ترسیم شده و در حال محوند این تعداد به بیش از ۳۵ نقش می رسد. گفته می شود دلیل حضور این پیروان که همگی به حالت احترام ایستاده اند شاید این باشد که  یا هدیه آورده اند یا برای تقدیس و برکت بری  ظرفی آب را به همراه میبرند ضمن اینکه حرکت گروهای مذهبی در حال حمل مجسمه خدایان در سرتاسر منطقۀ بین النهرین امری متداول بوده است و این گونه تصاویر را در نقش برجسته های ایلامی در کول فرح ایذه در استان خوزستان هم  قابل مشاهده اند.

متاسفانه گفته می شود، نقش برجسته کورنگان که احتمالاً قدیمی ترین سنگ نگاره مذهبی ایران است، حتی در فهرست آثار ملی ایران هم ثبت نشده چون حتی یک تابلو و شماره ثبتی هم به آن اختصاص داده نشده تا اگر کسی در صدد تخریب یا دست اندازی به آن برآمد بتوان از موضع قانون با او برخورد کرد. این نقش برجسته بعلت فرسایش شدید به تدریج در حال محو شدن و نابودی است.