موزه‌ها؛ مأمن دیپلماسی فرهنگی

امروز روز جهانی موزه است. درج چنین عنوانی در تقویم جهانی، حکایت از اهمیت موزه‌ها دارد. طبعا چنین اهمیتی فقط در بخش فرهنگ و هنر خلاصه نمی‌شود. چراکه در دنیای امروز در امر سیاست، هریک از اجزای فرهنگ و هنر نقش و تأثیر کلیدی و البته غیرمستقیم در حفظ این جایگاه خواهند داشت. گواه چنین نکته‌ای که می‌توان از آن به «دیپلماسی فرهنگی» یاد کرد، کاملا در لابه‌لای اخبار دیده و فهمیده می‌شود. به محض اینکه روابط سیاسی دو کشور به بهترین سطح خود می‌رسد، این هنرمندان و فرهنگ‌سازان هستند که میدان‌دار حفظ و ارتقای این نوع روابط هستند. بنای ساخت هر موزه‌ای برای ارتقای سطح فرهنگی هر کشوری چیده شده است. به همین دلیل شاهدیم کشورهای پیشرفته مملو از موزه‌های متعدد و متنوع هستند. اگر به کلیت موزه به‌مثابه شیء زنده‌ای که گذشته را به حال و آینده وصل می‌کند نگاه کنیم، در این صورت راحت‌تر به مأموریت ذاتی آن پی می‌بریم و به نظر می‌رسد «موزه سینمای ایران» واقع در عمارت خوش‌نشین باغ فردوس چنین هدفی را دنبال می‌کند. موزه سینمای ایران با هدف گردآوری، حفظ، ثبت و عرضه مناسب میراث سینمای ایران در شهریورماه ١٣٧٧پا گرفت. هرچند بر تارَک آن اسامی‌ای همچون عزت‌الله انتظامی و عباس کیارستمی نقش بسته و گروهی متشکل از جمال امید، امیر اثباتی، عزیز ساعتی و دیگران در اجرائی‌کردن آن نقش داشته‌‌اند که خوشبختانه تا امروز به دلیل موفقیت سینمای ایران در سطح جهانی روز‌به‌روز بر انبوه اشیایش اضافه می‌شود. حالا باید دید دولتمردان ما از پتانسیل این موزه در تقویت و گسترش ارتباطات فرهنگی میان ملت‌ها چگونه استفاده می‌کنند. آن‌گونه که تا به حال شاهد بودیم، اولویت دولت تدبیر و امید، تقویت ارتباطات بین‌المللی و به‌سرانجام‌رساندن موضوع حیاتی همچون «برجام» بود. خوشبختانه بعد از عملی‌شدن این مهم، حالا قصد دارد تنور فرهنگ و هنر را گرم‌تر کند. به این شکل که هر سیاست‌مدار خارجی‌ای که به ایران سفر می‌کند، مقصدش غیر از سعدآباد، پاستور و بهارستان، یکی از موزه‌های مهم تهران است. به همین دلیل به نظر می‌رسد رایحه پررنگِ فرهنگ و هنر هر روز خوش‌‌تر و قوی‌تر می‌شود. هرچند در این مسیر کارهای بسیار نشده و موانع زیادی وجود دارد. اگر از لغو کنسرت‌های موسیقی در شهرستان‌ها و توقیف برخی از فیلم‌ها صرف‌نظر کنیم، در ادبیات دولتی‌ها واژگانی همچون فیلم و سینما، تابلو‌های نقاشی و بازدید از موزه‌ها زیاد به گوش می‌رسد. به طور مثال در برگزاری سی‌وچهارمین جشنواره جهانی فیلم فجر شاهد بودیم بازدید از موزه‌های ملی و ایران باستان، آبگینه، جواهرات ملی، عمارت شمس‌العماره و البته موزه سینما در رأس امور اجرائی این رویداد سینمایی بود. تا جایی که هنگام برگزاری سی‌وچهارمین جشنواره جهانی فیلم فجر، رفت‌وآمد میهمانان خارجی به موزه‌هایی همچون ایران باستان و ملی، جواهرات ملی، عمارت شمس‌العماره و موزه آبگینه و سینما پرتردد بود. از آن جمله می‌توان به بازدید معاون وزیر فرهنگ ایتالیا از موزه سینما هم‌زمان با حضور رئیس‌جمهور این کشور در ایران یاد کرد. ناگفته نماند پیش از این و در دوران مدیریت پیشین موزه سینما، رفت‌وآمدهای بین‌المللی بسیاری در موزه سینما شکل گرفته است که می‌توان به حضور کوفی عنان، رئیس وقت سازمان ملل و دیگر میهمانانی از کشورهای چین، مصر، مالزی، بلژیک و فرانسه اشاره کرد. آنچه مسلم است توجه به عملی‌شدن پیشنهادهای مطرح‌شده از سوی مدیران فرهنگی ایران و ایتالیا می‌تواند به‌نوعی نخستین گام در جهت به انجام‌رساندن فعالیت‌های فرهنگی این دو کشور به شمار آید و توجه به موزه‌های سینما که بیانگر تاریخ سینما و فرهنگ ملت‌هاست، آغاز خوبی برای یک راه روشن است. البته در این مسیر اتفاقات پربارتری برای فرهنگ و هنر ایران خواهد افتاد، به شرط اینکه مدیران فرهنگی ما به تمامی جوانب آن توجه کافی و وافی داشته باشند و از تمام ظرفیت‌ها استفاده کنند؛ موردی که تاکنون چندان به آن توجه نشده است!
برگرفته از شرق نیوز