مانویان چگونه زندیک شدند؟

مانویان چگونه زندیک شدند؟

نویسندگان:
وحید اسدی
میرزا محمد حسنی

دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

زندیک اصطلاحی دینی بود که کاربرد سیاسی پیدا کرد و مقارن فرمانروایی نخستین پادشاهان ساسانی و به‌دنبال ظهور، نفوذ سریع و گسترش شتابان کیش مانوی در ایرانشهر ابزاری در دست رهبران دینی زردشتی برای تکفیر و سرکوب مانی و پیروانش شد. در سدۀ سوم میلادی نخستین بار این واژه در سنگ‌نوشته‌های کردیر، روحانی بانفوذ شش پادشاه نخستین ساسانی (از اردشیر بابکان تا نرسی) و در توصیف اقدامات گسترده وی و سازمان دینی تحت رهبری‌اش در مقابله با ادیان غیر زردشتی و حتی گرایش‌های زردشتی متفاوت با قرائت دین رسمی استفاده شد. صفت زندیک اتهامی بسیار بزرگ با سرنوشتی دردناک برای آزاداندیشان دینی بود که به‌تدریج گاهی نیز برای حذف رقبا در کارزار سیاسی مورداستفاده قرار گرفت. پس از سرکوب مانویان و مهار تدریجی این کیش، اصطلاح زندیک از ادبیات دینی و تاریخ‌نگاری محو نگردید، بلکه کمابیش برای نشان‌دادن واکنش در برابر هرگونه نگرش و گرایش متفاوت با دین رسمی مورداستفاده قرار گرفت.
کلیدواژه‌ها: زندیک، مانی، مانویان، ساسانی، روحانیت زردشتی

متن کامل مقاله را اینجا مطالعه و دانلود بفرمایید.