قلعه تاریخی قمچقای بیجار

قلعه تاریخی قمچقای که در بیجار بام ایران ساخته شده است از مکان های تاریخی و گردشری استان کردستان است که هر سال پذیرای گردشگران بسیاری از سراسر ایران می باشد.

قلعه تاریخی قمچقای بیجار در چهل و پنج کیلومتری این شهر و روی یکی از کوه‌های بلند منطقه قرار دارد، موقعیت جغرافیایی این قلعه به دو دلیل از عظمت خاص برخوردار است، نخست آن که از یک سو به دره‌ای مشرف است که در قدیم به دره شاهان شهرت داشت و تیغه‌های بلند و هولناک این کوه با پرتگاه‌های مخوف و بلند، بالا رفتن از آن و رسیدن به دژ را بسیار دشوار می‌کند. از سوی دیگر، از جنوب غربی، جنوب شرقی و شرق نیز به پرتگاهی دیگر مشرف است. از این رو، ایجاد استحکامات چندانی برای این قلعه لازم نبود، اما در سمت شمال که پشته از ارتفاع کمتری برخوردار است، بقایای دیواری عریض و محکم از سنگ لاشه با ملات و برجهای نیمه‌استوانه موجود است. دروازه قلعه در این سمت قرار دارد، بقایای این حصار یادآور دیوارهای تخت سلیمان است و احتمالا به دوره ساسانی تعلق دارد. در پای پشته سنگی، حصارهای دیگری از قرون وسطی، عمود بر بستر رودخانه کشیده شده‌است، استحکام قلعه و نشانه‌های ساختاری بنا از جمله پی‌های خانه‌هایی که مشهود است نیز این گمان را تقویت می‌کند که این قلعه ساسانی باشد.

آب‌انبار و راهرویی که آن را هم در دل کوه حفر کرده‌اند، نشانه‌های دیگری از اهمیت ویژه قلعه تاریخی قمچقای بیجار و آب انبار آن است. سنگهای تراش خورده «قم چقای» دارای مشخصاتی نیست که بر مبنای آن بتوان زمان ساخت بنای قلعه را به دقت تعیین کرد، با این حال به احتمال قوی می‌توان آن را متعلق به دوره‌های پیش از میلاد مسیح، مثلا دوره مانایی و ماد دانست که تا دوره‌های ساسانی و اسلامی نیز مورد استفاده بود. منابع ذخیره آب که توسط تونل پله‌داری به پایین راه می‌یابد، تا حدودی به آب انباری که در زندان سلیمان وجود دارد شبیه است و نشانه دیگری از قدمت قلعه تا دوره مانایی است.
قلعه تاریخی قمچقای بیجار برای اولین بار در سال ۱۳۴۶ به دست بابک رادنورد شناسایی شد و در سال ۱۳۴۸ مجددا توسط هیئت بررسی و شناسایی اعزامی از مرکز مورد بررسی قرار گرفت قلعه قمچقای در نزدیکی روستایی به همین نام و روی یکی از کوه های بلند منطقه قراردارد. دور تا دور آن را تخته سنگهای بزرگ و دره های مخوف و عمیقی فرا گرفته اند. قلعه دارای یک تونل مخفی با زاویه ای ۴۵ درجه است که در دل سنگ کنده شده و پس از طی ۴۰ پله به زیر کوه راه پیدا می کند.

شهر بیجار در امتداد رشته‌کوه‌های غرب فلات ایران و در استان کردستان واقع شده و به‌دلیل ارتفاع بسیار زیاد آن به «بام ایران» معروف است.
این شهر بعد از شهرکرد، مرتفع‌ترین شهر ایران است. بیجار ۱۹۴۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد که ۷۷۰ متر از تهران و ۴۲۵ متر از سنندج بلندتر است.
تاریخ سکونت در بیجار، با نشانه‌های تاریخی به‌دست‌آمده در منطقه، به۷ هزار سال پیش می‌رسد. دژ «سترک» یا قلعه «قمچقای» که از دوران مادها پایگاه نظامی این منطقه بوده و در دوران ساسانیان نیز دارای اهمیت نظامی بوده، نشان‌دهنده قدمت تاریخی این شهر است. بیجار بنا به سابقه تاریخی باستانی خود، دارای اماکن تاریخی و گردشگری بسیار است که از آنها می‌توان به قلعه قمچقای، پل صلوات‌آباد، بنای سنگی اوچ‌گنبد، مسجد خسروآباد، تیمچه حاج شهبازخان، تیمچه امیر تومان، زیارتگاه حمزه عرب، پنجه‌علی، آثار سد خاکی جعفرآباد، تپه نجف‌آباد و قلعه‌های تاریخی بسیار اشاره کرد. در مجموع حدود ۶۰ اثر باستانی و تاریخی در بیجار شناسایی شده‌اند.