غار باستانی کرفتو در ۳۱ کیلومتری شمال غرب شهر دیواندره در استان کردستان قرار گرفته است. کرفتو، غاری آهکی است که در دوران سوم زمین‌شناسی شکل گرفته و بخش‌هایی از آن نیز، دست‌کند است که کتیبه‌هایی از دوران پیش از تاریخ دارد. بقایای باستانی غار کرفتو حاکی از وجود تمدن و حیات حدود دو هزار سال پیش از میلاد مسیح در منطقه است.
بررسی‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد؛ انسان در دروه‌های گوناگون در غار کرفتو سکونت داشته، به هـمـیـن دلـیـل شکل غار تـغـیـیـر حالـت داده است. در برخی قسمت‌های داخـل غار کرفتو آب وجـود دارد و بـرای دیـدن بعـضـی از جاهای مخـتـلـف آن بایـد از قایـقـهای کـوچک اسـتـفاده کـرد. از این روی کارشناسان معتقدند؛ در دورانی این غار زیر آب بوده است. وجـود تصاویـر واشکال نـقـاشـی شـده داخـل غار از جـمله دیـدنـی های ایـن اثـر باسـتانـی است.
معـماری ایـن غار صخـره ای، چهار طـبـقـه در دل کـوه است. طول این غار دست‌کند، حدود ۷۵۰ متر و ارتفاع سقف آن از ۱ متر تا ۱۲ متر متفاوت است. غار کرفتو در ارتفاعی بیش از ۱۰۰ متر از سطح زمین قرار دارد که برای رسیدن به آن باید بیش از ۱۸۰ پله را طی کرد.
فـضاهای داخل غار توسط حجاران تـراشـیـده شده و اتـاقـها، راهـروها و دالانهای مـتعـددی به وجـود آمده است که به هم مرتبط اند و نورگیرهایی به سمت بیرون در آنها تعبیه شده است. بـر سـر در یکـی از اتـاقـهای طـبـقـه سـوم کـتـیـبـه ای یـونانـی وجـود دارد. از این روی غار کرفتو را معـبد هـراکـلـس یا هـرکـول نیز می‌نامـنـد. ترجمه عبارت کتیبه این است؛ «در ایـن جا هـراکـلـس سکـونـت دارد باشـد که پـلـیـدی در آن راه نـیابـد».
بر دیواره عمودی طبقات مختلف غار نقاشی هایی از گوزن مارال، سوارکار با اسب و برخی حیوانات ناشناس وجود دارد که به سختی قابل مشاهده هستند. در میان این نقاشی‌ها، نقش‌های گوزن های مارال که تعداد آنها در طبقه دوم به چهار مورد می رسد از همه قدیمی ترند.
قدمت و سابقه سکونت و یا مورد استفاده قرار گرفتن این غار تا پیش از کاوش های علمی بر پایه معماری موجود و نیز کتیبه نوشته شده به خط یونانی موجود در آن، به دوره سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان و اسلامی ارتباط داده شده بود. اما پس از انجام کاوش های ذکر شده و نتیجه بدست آمده از مطالعات محوطه های اطراف غار، مشخص گردید که در پیش از تاریخ، به احتمال از اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد و هزاره چهارم پیش از میلاد این غار همزمان با پناه‌گاهها و غارهای دیگر از جمله غار کانی میکائیل مورد استفاده قرار گرفته است.
غار صخره‌ای و دست‌کند کرفتو در بهمن ماه ۱۳۱۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
متاسفانه همانند بسیاری دیگر از آثار باستانی کشورمان، دیواره های این غار نیز از کنده کاری های بازدیدکنندگان مصون نمانده و یادگاری نویسی های بسیاری را میتوان در آن دید.
خیلی زیباست
درود. از آگاهی بخشی در زمینه آثار باستانی سپاس.برقرار باشید.